Antalya İli, İbradı İlçesi, Ormana Mahallesi, 393 ada, 32 parsel sayılı taşınmazda ruhsatsız yapı yapıldığından bahisle, 3194 Sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca anılan yapının yıkımına, yıkılmadığı takdirde inşaatın belediyece yıktırılarak masrafın %20 fazlasıyla tahsiline ve aynı Kanun'un 42. maddesi uyarınca davacıya 10.594,33-TL idari para cezası verilmesine ilişkin İbradı Belediye Encümeninin 29/06/2015 tarih ve 26 Sayılı kararının tesis edildiği anlaşılmaktadır.
3194 Sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesinde, "Bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulur, durdurma yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühür belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir." hükmüne yer verilmiştir.
3194 Sayılı Kanun'un 42. maddesinde; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere idari para cezaları uygulanacağı, Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden idari para cezası verileceği hükme bağlanmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükmünün değerlendirilmesinden;, ruhsatsız ya da ruhsat ve eklerine aykırı yapı hakkında kanunda öngörülen yıkım ve para cezasına yönelik yaptırımların uygulanabilmesi, ihtilaf konusu imalatın ilgili fen elemanları tarafından açık ve tereddüte yer bırakmayacak şekilde saptanarak usule uygun şekilde düzenlenecek bir tutanağa bağlanması ile mümkündür. Söz konusu tutanakta yer alması gereken hususların ise yine yasa hükmünde belirtildiği görülmektedir. Buna göre; yapının denetimini yapan ilgili idare elemanlarının yapıyla ilgili saptamaları ve imzalarının bulunduğu tutanağın düzenlendiği sırada yapı sahibinin de hazır bulunması halinde imzalatılması, yapı sahibi bulunamamış ise tutanağın yapı yerine asılması, bu hususa da tutanakta yer verilmesi gerekmektedir. Ruhsatsız olarak yapılan yapının mühürlenerek inşaatın durdurulmasından itibaren, yapı sahibine ruhsat almak veya yapısını ruhsata uygun hale getirmek için bir ayı geçmemek koşulu ile süre verilmesi durumunda bu sürenin; herhangi bir süre verilmemesi halinde ise tespit tarihinden itibaren bir aylık sürenin sonunda, ruhsat alınmayan veya ruhsatına uygun hale getirilmeyen yapılara ilişkin 3194 Sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca yıkım kararı alınabileceği açıktır.
Uyuşmazlıkta, yapı tatil tutanağı ile yapının 3194 Sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca yapılan inceleme neticesinde ruhsatsız olarak yapıldığının tespit edildiği, 32. madde hükmü gereği yapının ruhsata bağlanması ya da yıkılması için yapı sahibine tespit tarihi olan 24/06/2015 tarihinden itibaren bir aylık süre verildiğinin kabulü gerekmektedir.
Bu durumda; İdare Mahkemesince yıkım ve para cezasına yönelik encümen kararının dayanağı yapı tatil tutanağı ile aykırılıktan etkilenen alanın belirtilmediği ve davacıya ruhsat ve eki mimari projesine aykırılıkların ruhsata uygun hale getirilmesi veya giderilmesi için bir aylık sürenin verilmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de; dava konusu işlemin dayanağı yapı tatil tutanağında ruhsatsız olarak inşa edildiği iddia edilen yapının ölçülerine o anki durumunu şüpheye yer bırakmayacak şekilde tespit ettiği, aykırılığa uygulanacak Kanun maddesinin açıkça yazıldığı ve anılan Kanun maddesinde yapılması gereken işlem, başvuru süresi ve başvuru merciinin gösterildiği anlaşıldığından, tutanağın 3194 Sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca ihtiva etmesi gereken unsurları taşıdığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
Bu itibarla, para cezası yönünden işin esasına girilerek karar verilmesi gerekirken, tutanağın usule uygun olmadığından bahisle para cezasının iptali yolunda verilen Mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Kararın yıkıma ilişkin kısmı yönünden;
3194 Sayılı Kanun'un 32. maddesinin değerlendirilmesinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eki projesine aykırı yapı, tadilat ve imalatların yapıldığının ilgili idarece öğrenilmesi üzerine, fen elemanlarınca somut ve ayrıntılı biçimde o andaki inşaat durumunun yapı tatil tutanağı ile tespit edildikten sonra yapının mühürlenerek inşaatın durdurulması, düzenlenen yapı tatil tutanağının yapı yerine asılması, yapı tatil tutanağına ilişkin tebligatın bir nüshasının muhtara bırakılması, tebliğ tarihinden itibaren bir ( 1 ) ayı geçmemek üzere yapı sahibine yapısını ruhsata uygun hale getirmesi veya ruhsat alması için süre tanınması, tanınan süre içerisinde ruhsat alınmadığının veya ruhsata aykırılığın giderilmediğinin yapılan inceleme sonucunda anlaşılması halinde ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan yapının ilgili belediye encümeni veya il encümeni kararı uyarınca yıktırılacağı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda; davacıya 3194 Sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca yapı tatil tutanağının yapı yerine asılmasından ( tebliğden ) itibaren ruhsat alması için süre verilmesi gerektiği, nitekim davalı idarece de davacıya ruhsat alması için 1 ay süre verildiği, ancak bu süre beklenilmeden yapı tatil tutanağının düzenlendiği 24/06/2015 tarihinden beş ( 5 ) gün sonra 29/06/2015 tarihli encümen kararı ile yıkıma karar verildiği görülmüştür.
Buna göre; dava konusu işlemin yıkıma ilişkin kısmında hukuka uyarlık, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının yıkıma yönelik kısmında sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.
Kararın, yıkımın belediyece gerçekleştirilmesi halinde yıkım masraflarının % 20 fazlasıyla yapı sahibinden tahsiline ilişkin kısmına gelince;
3194 Sayılı İmar Kanununun 32. maddesinde; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar hakkında uygulanacak işlemler sayılmış aynı Kanunun 42. maddesinde de ceza hükümleri düzenlenmiştir. Ancak bu maddede ruhsatsız yapıların idare tarafından yıkılması durumunda yapılan masrafın %20 fazlasıyla ilgilisinden isteneceğine ilişkin bir hükme yer verilmediği gibi bu Kanunun 32. maddesinin son fıkrasında da ruhsatsız yapının belediyece yıkılması durumunda sadece belediyece yapılan masrafın yapı sahibinden tahsil edileceği belirtilmiştir.
Bu nedenle; 3194 Sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca tesis edilen yıkım işlemi sonucunda, yıkımın belediye tarafından gerçekleştirilmesi halinde sadece yapılan masrafın yapı sahibinden istenmesi gerekirken, yıkım masraflarının % 20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilmesine ilişkin işlemde mevzuata uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemin yıkım masraflarının % 20 fazlasıyla yapı sahibinden tahsiline yönelik kısmında hukuka uyarlık, dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararının bu kısmında sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir (Danıştay 6. Dairesi, 11.3.2020, 4693/3596).
