… Ltd. Şti. ile ... Ltd. Şti.'nde sorumlu denetim elemanı ( mimar, proje ve uygulama denetçisi ) olarak görev yapan davacı tarafından, anılan şirketlerden ... Ltd. Şti'nin denetim sorumluluğunu üstlendiği … YİBF ve … YİBF Nolu yapılarla ilgili görev ve sorumlulukları yerine getirmediğinden bahisle adı geçen şirkete sırasıyla 2.459,20-TL ile 2.385,62-TL idari para cezası verildiği, ... Ltd. Şti'nin denetim sorumluluğunda bulunan … YİBF Nolu yapı nedeniyle de, adı geçen şirkete 3.341,27-TL idari para cezası verilmesine karar verildiği, görülmektedir.
Bu nedenle, görev aldığı yapı denetim kuruluşlarına üç defa idari para cezası uygulanmasına sebep olunduğundan bahisle, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkındaki Kanun'un 8. maddesinin 8. fıkrası ile Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 7. fıkrası uyarınca, davacının denetçi belgesinin iptal edilerek, üç yıl süreyle herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olmaması için Bakanlıkça kaydının tutulmasına dair … tarih ve … sayılı işlemin tesis edildiği anlaşılmıştır.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un "Yapı denetim kuruluşları ve görevleri" başlıklı 2. maddesinin dördüncü fıkrasının ( a ) bendinde; "Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek" ( c ) bendinde; "Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek", ( g ) bendinde; "Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek" hükümlerine yer verilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un "Denetim faaliyetinin durdurulması ve izin belgesinin iptali" başlıklı 8. maddesinin ilk halinde; "Yapı denetim kuruluşlarından, bu Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri anlaşılanların veya son üç yıl içerisinde üç defa olumsuz sicil alanların veyahut 3 üncü maddenin son fıkrası ile 6 ncı maddenin birinci fıkrası hükümlerine aykırı hareket ettiği belirlenenlerin denetim faaliyeti, yapı denetim komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak geri alınır. Durdurma kararı, Resmi Gazetede ilan edilir ve sicillerine işlenir.
Denetim faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına neden olan yapı denetim kuruluşunun mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altında dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaz. Geçici durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler Bakanlıkça ilgili meslek odasına bildirilir. Meslek odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapar." hükmüne yer verilmekte iken,
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan ve 2015 yılında yapılan değişiklik ile, 8. maddenin başlığı "İdari müeyyideler ve teminat" olarak değiştirilmiş ve " ... Yapı denetim kuruluşuna üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan denetçi mimar ve denetçi mühendislerin belgeleri, Merkez Yapı Denetim Komisyonunun kararı ile iptal edilir. Bu suretle belgesi iptal edilen denetçi mimar ve denetçi mühendisler, üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz..." şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Uyuşmazlıkta ısrar hususu, Kanun'un 8. maddesinde 2015 yılında yapılan değişikliklerin, önceki haline göre lehe olup olmadığına ve yapı denetim kuruluşunun üç defa idari para cezası almasına neden olunduğu gerekçesiyle sorumlu denetim elemanı hakkında Kanun'un 8. maddesinin 8. fıkrası uyarınca denetçi belgesinin iptal edilmesi ve üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olmaması yolundaki idari yaptırımın uygulanabilmesi için, üç idari para cezasının "aynı yapı denetim kuruluşuna" verilmiş olmasının gerekip gerekmediğine ilişkindir.
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden, 4708 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 23/04/2015 tarihli değişiklikten önceki halinde, bu Kanuna aykırılık tespit edilmesi halinde, yapı denetim kuruluşlarına bir yıla kadar denetim faaliyetinin durdurulması ve belgelerinin geçici olarak alınması yönünde yaptırım uygulandığı ve denetim faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına neden olan yapı denetim kuruluşunun mimar ve mühendislerinin, yapı denetim kuruluşunun faaliyetinin durdurulduğu süre zarfında başkaca bir denetim faaliyetinde bulunmasına izin verilmediği, bir diğer ifadeyle, yapı denetim kuruluşunca, Kanun'da sayılan görevlerinin herhangi birinin ihlali halinde, denetim faaliyetinin bir yıla kadar durdurulabileceği ve şirket ile beraber aynı anda/doğrudan denetim elemanlarının da faaliyetinin durdurulduğu görülmektedir.
Maddenin önceki halinde idari para cezası yaptırımına yer verilmediği halde, 2015 yılında yapılan değişiklik ile, yapı denetim kuruluşlarının bazı fiillerinin öncelikle idari para cezası ile cezalandırılması, bazı hallerde faaliyetin geçici durdurulması, sayılan diğer sebeplere bağlı olarak da, yapı denetim izin belgesinin iptal edilerek faaliyetin sona erdirilmesi yönünde yaptırımlara yer verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un 2. maddesinin dördüncü fıkrasının ( c ) ve ( g ) bentlerine aykırılık hallerinde, 2015 yılında yapılan Kanun'un 8. maddesinde yapılan değişiklik ile denetim kuruluşları açısından Kanun'a giren "idari para cezası" yaptırımının, "geçici olarak faaliyetin durdurulması" yaptırımına göre lehe olduğu, zira bu süreçte şirketlerin faaliyetlerine devam edebildikleri, ayrıca görev alınan yapı denetim kuruluşlarına ilişkin olarak idari para cezası tesis edildiği hallerde, denetçiler açısından da aynı anda idari yaptırım uygulanmadığı ve denetçilerin denetim faaliyetlerine devam edebildikleri, üç defa idari para cezası verilmesine neden olunduğu hallerde denetçilerin yaptırım ile karşı karşıya kalabileceği sonucuna varıldığından, 4708 sayılı Kanun'un 8. maddesinin, denetim görevinin Kanun'a aykırı olarak yerine getirildiği 2012 ve 2013 yıllarındaki hali yerine, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haline göre tesis edilen dava konusu işlemde, hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan; İdare Mahkemesince, denetçi belgesinin iptal edilerek üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alınamayacağı ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olunamayacağına dair idari yaptırımın uygulanabilmesi için, denetçi mimar veya mühendisin üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu yapı denetim kuruluşunun, her üç idari para cezası yönünden de aynı yapı denetim kuruluşu olması gerektiği, olayda ise davacının görev yaptığı iki farklı yapı denetim kuruluşuna verilen idari para cezalarının işleme dayanak alındığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmişse de, işlemin dayanağı olan 4708 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 8. fıkrasındaki hükmün, denetçinin görev yaptığı ve hakkında üç idari para cezası verilmesine sebep olduğu yapı denetim kuruluşunun aynı yapı denetim kuruluşu olmasını gerektiren bir düzenleme olarak kabulüne olanak bulunmadığı görülmektedir.
Nitekim idari yaptırıma bağlanan husus, denetçinin, yapı denetim kuruluşunun denetim sorumluluğunda bulunan yapıları, 4708 sayılı Kanun gereğince usulüne uygun olarak denetlemeyerek görev aldığı yapı denetim kuruluşunun üç defa idari para cezası almasına sebep olmasıdır. Dolayısıyla denetim görevinin mevzuata uygun şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle denetim sorumluluğu uhdesinde olan yapı denetim kuruluşuna idari para cezası uygulanmasına sebebiyet vermenin üç kez tekrarlanması hususu idari yaptırıma bağlandığından ve yaptırımın muhatabı denetçi olduğundan, üç idari para cezasının da aynı yapı denetim kuruluşuna verilmesi zorunluluğu bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Dava konusu olayda, adı geçen şirketler hakkında tesis edilen idari para cezalarının aynı yere ilişkin olmadığı ve aynı inceleme kapsamında da kabul edilemeyeceği dikkate alındığında, sorumlu denetim elemanı ( mimar, proje ve uygulama denetçisi ) olan davacının, bahsi geçen idari para cezalarına sebep olup olmadığı hususu değerlendirilerek yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, işin esasına girilerek bir karar verilmesi gerekirken, idari yaptırıma konu olan fiillerin işlendiği tarihlerde yürürlükte olan kanun hükmüne dayalı olarak işlem tesis edilmediğinden ve davacı tarafından farklı yapı denetim kuruluşlarına idari para cezası verilmesine neden olunduğundan bahisle, dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadı (Danıştay İDDGK. 21.6.2023, 679/1500).
