PROJE, FSEK'NA TABİ BİR ESER MİDİR YOKSA İNŞAAT HUKUKU KAPSAMINDA BİR ESER MİDİR?
~ 06.06.2011 ~
Mimarın ön proje, kesin proje, uygulama ve detay projeleri, gider tahmini, ihale dosyasının hazırlanmasına ilişkin hizmetleri, yapının mesleki denetim hizmetleri, teknik uygulama sorumluluğunu içeren mimarlık sözleşmeleri eser sözleşmesi niteliğinde midir? Birçok yerde açıkladığımız gibi; eser sözleşmesi bir iş görme sözleşmesi olmakla birlikte, bu sözleşmede önemli olan çalışmanın kendisinden çok, bu çalışmadan ortaya çıkan ve nesnel olarak gözlenebilen sonuçtur. Söz konusu sonucun mutlaka maddi bir şeyde kendisini göstermesi gerekmemektedir. İnsan emeği ürünü olmak ve maddi bir varlıkta devamlı olarak kendini göstermek kaydıyla, maddi olmayan şeylerin, örneğin fikri çalışma ürünlerinin dahi eser kavramı içine gireceği kabul edilmektedir. Bir yapı planı çizilmesi, bir kitap yazılması, bir tablo yapılması, yeni bir buluşun uygulanması suretiyle bir şey vücuda getirilmesi, bir film için senaryo hazırlanması gibi. Giderek, insan emeği ürünü olup bir bütün görünüşü arz eden ve iktisadi değeri bulunan her hukuki varlık, maddi nitelikte olsun veya olmasın, bir eser sayılmaktadır. Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku'nun temel kavramı olan eser “sahibinin hususiyetini taşıyan, ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eseri sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri” olarak tanımlanmaktadır (FSEK. Md.1/B/a). Tanımdan da anlaşılacağı gibi bir eserin, yasa karşısında eser niteliğini kazanabilmesi için iki unsur gereklidir. Birincisi, eser öncelikle temellüke, tasarrufa elverişli maddi bir varlık olacaktır. İkincisi de, eserin sahibinin özelliğini taşıyan bir fikir ve sanat eseri olmasıdır. Öyleyse, ortada “sahibinin” özelliklerini taşıyan bir fikir ve sanat “mahsulünün” bulunması gereklidir. Bir sanat eseri (örneğin cami) veya özellik arzeden bir inşaat projesi (örneğin gökdelen, asma köprü, kemer, anıt vb.) dışında; mimar veya mühendisin projesinin esaslarını teknik kurallar belirler; onların şahsi özellik, karakter, kabiliyet gibi özellikleri genellikle eserde (projede) belirgin değildir. Bir eser (örneğin bir proje) mimar veya mühendisin şahsının özelliklerini yansıtmıyorsa veya belirgin değilse, FSEK hükümleri değil İnşaat Hukuku hükümleri uygulanacaktır. Bunun sonucu olarak da, yarım kalan inşaata bir başka mimar yüklenici veya mühendis ile devam edilmesi durumunda, önceki eser sahibi onay veya ücret gibi istemlerde bulunamayacaktır.
Hits: 15509
