Bu Yönetmeliğin amacı; plân, fen, sanat, sağlık, çevre şartlarına ve standartlara uygun yapı inşa edilmesine yönelik yapım faaliyet ve süreçlerinin takibini sağlamak üzere, yapı müteahhitlerinin ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterliklerine göre sınıflandırılarak yetki belgesi numarası verilmesine, kayıtlarının tutulmasına, belge numaralarının veya gruplarının iptaline ilişkin usul ve esasları düzenlemektir (md. 1).
Bu Yönetmelik; yapı ruhsatına tâbi her türlü yapım işinde, yapı müteahhitliğini üstlenecek olan gerçek ve tüzel kişileri kapsar. Bu Yönetmelikte tarif edilen sınıflandırma koşulları 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki işler ile bu Kanunda istisna tutulan işleri; 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamındaki mevzuata göre yürütülen yapım işlerini kapsamaz. 31/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak uygulamalara ilişkin hükümler saklıdır (md. 2).
Tanımlar:
İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu (Belge Komisyonu): Yetki belge numarası işlemlerini yürütmek üzere Müdürlük bünyesinde oluşturulan yetki belgesi komisyonunu; İtiraz komisyonu: Yetki belge numarası işlemlerine yönelik yapılacak itirazları incelemek ve karara bağlamak üzere Bakanlık bünyesinde oluşturulan komisyonu; Kanun: 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununu; Müdürlük: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünü; Toplu yapı: 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunun 66 ncı ve 68 inci maddelerinde tanımlanan yapıyı; YAMBİS: Müteahhitlik yetki belgesi kayıtlarının elektronik ortamda tutulduğu, Bakanlık bünyesinde işletilen Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemini; Yapı yaklaşık maliyeti: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetleri ile yapı inşaat alanının çarpımından elde edilen bedeli; Yeterlik: Başvuru sahibinin bu Yönetmeliğe göre ekonomik, mali, mesleki ve teknik yönlerden yapım konusu işleri yapabilme kapasitesine sahip olma durumunu; Yetki belgesi grubu: Bu Yönetmelik uyarınca yapı müteahhitlerinin yeterlik seviyelerini belirlemek üzere, yapılan sınıflandırma sonucu tespit edilen grubu; Yetki belgesi numarası: Bu Yönetmelik uyarınca yapı müteahhitlerinin kayıt altına alınmasına ve yapı müteahhitliği faaliyetlerinin takibine esas olmak üzere elektronik ortamda kaydedilen ve YAMBİS üzerinden erişilebilen numarayı; Yetki belgeli usta: Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgeleri, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalışanları anlatır (md. 4).
Uygulanacak ilke ve kurallar
Yapı ruhsatına tâbi bütün yapıların gerçek veya tüzel kişiliği haiz bir yapı müteahhidinin veyahut bunların oluşturacağı ortak girişimin sorumluluğu altında inşâ edilmesi; her müteahhidin yetki belgesi numarası alması esastır. Bu numaranın yapı ruhsatında, yapı kullanma izin belgesinde ve yapım işleri sözleşmelerinde kullanılması zorunludur.
Tek parselde bir bodrum katı dışında, en çok iki katlı ve toplam yapı inşaat alanı 500 metrekareyi geçmeyen yapılarda; yapı müteahhitliğine ilişkin bütün sorumlulukları üstlenmek şartıyla parsel maliki kendi yapısını inşa edebilir. Bu durumdaki yapılar için ayrıca yapı müteahhidi aranmaz. Sadece o yapım işinde kullanılmak ve beş yıl içinde bir defaya ve tek bir yapıya mahsus olmak üzere, yapı sahibine geçici yetki belgesi numarası verilir. Yapı sahibinin aynı zamanda yapı müteahhitliğini üstlendiği durumlarda sözleşme şartı aranmaz.
Yapı müteahhitliğine ilişkin bütün sorumlulukları üstlenmek şartıyla kendilerine ait yapıları inşa etmek üzere;
a) Bir ticari işletme işleten vakıflara, derneklere ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlara,
b) İl özel idaresi, belediye, köy ve diğer kamu tüzel kişilerine ait ticari işletmelere,
c) Ana sözleşmelerinde kendi yapılarını inşa edebileceklerine dair aykırı hüküm bulunmamak ve işletme konusu gösterilmek şartıyla yapı kooperatiflerine,
ç) İskan dışı alanlarda yapılacak entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarımsal amaçlı seralar için yapı sahibine,
geçici grup yetki belgesi numarası verilir.
Yetki belgesi numaraları, geçici grup hariç, başvuru sahibinin ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterlikleri esas alınarak yapılacak sınıflandırmaya göre uygun grup atanmak suretiyle oluşturulur.
Yapı müteahhitliğinin ortak girişimce üstlenilmesi halinde, her bir ortağın Müdürlükten ayrı ayrı yetki belge numarası almış olması ve ortaklarca tüm ortaklık adına yeni bir yetki belgesi numarası alınması zorunludur.
Şahıs veya sermaye şirketlerinin 13/1/2011 tarihli ve Türk Ticaret Kanununa göre nev’i veya unvan değiştirmeleri halinde, değişiklikten önce bildirim yükümlülüğü dâhilinde sahip olunan güncel yeterlik belgeleri nev’i veya unvan değiştirilmiş şirket tarafından kullanılabilir. Bu durumda olan şirketlere, önceki grup ve yetki belge numaraları tahsis edilir.
Başvurularda yanıltıcı bilgi ve/veya belge verilmesi, yetki belge numarasının hataya sebebiyet verecek şekilde kullanımı ile ilgili olarak Müdürlüğe bilgi iletilmesi halinde, Müdürlük tarafından derhal araştırma yapılarak gereken önlemler alınır.
Yetki belgesi numarası veya grubu iptal edilen yapı müteahhidi, yapı ruhsatı alınmış mevcut işleri tamamlamanın dışında, iptal süresince bu Yönetmelik kapsamında yeni yapım işi üstlenemez.
Yetki belgesi numarası başkası tarafından veya başkası adına kullanılamaz veyahut devredilemez (md. 5).
Yapı müteahhitliği
Yapı müteahhidi; yapıyı, tesisatı ve malzemeleriyle birlikte ilgili mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa etmek, neden olduğu mevzuata aykırılığı gidermek mecburiyetindedir. Yapı müteahhidi, ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlarına ilişkin yapım işlerini sürdüremez, inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgesi olmayan usta çalıştıramaz.
Yapı müteahhidi, yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunu sağlamak, mevzuatın öngördüğü her türlü tedbiri almak, uygulamak ve uygulatmaktan sorumludur.
Yapı müteahhidi, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda öngörülen iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü tedbiri almaktan sorumludur.
Yapı müteahhidi, inşaat ve tesisat işlerinde şantiye şefi ve yetki belgeli usta çalıştırmak ve belgelerinin bir örneğini şantiye dosyasında bulundurmak zorundadır.
Yapı müteahhidi, yapı sahibi ile yapım sözleşmesi yapmakla yükümlüdür. Yapı sahibinin aynı zamanda yapı müteahhidi olma koşullarını taşıdığı hallerde, başka bir yapı müteahhidi ile sözleşme şartı aranmaz (md. 6).
Yetki belgesi numarası başvurusu yapamayacak olanlar
Yetki belgesi numarası için başvuranlardan;
a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilân eden, işlerini askıya alan, iflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan, ilgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilen,
b) Başvuru tarihinden geriye doğru son üç yıl içerisinde kesinleşmiş yargı kararı ile tespit edilmek kaydıyla, yetki belgesi numarası kullandığı işlerde;
aa Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, rüşvet suretiyle veya başka yollarla sözleşmeye ilişkin işlemlere fesat karıştıran veya buna teşebbüs eden,
bb) Sahte belge düzenleyen, kullanan veya bunlara teşebbüs eden,
cc) Hileli malzeme, araç veya usuller kullanan, fen ve sanat kurallarına aykırı imalat yapan,
gerçek veya tüzel kişilere yetki belgesi numarası tahsis edilmez, yetki belge numarası olanların belgesi iptal edilir.
Başvuru sahibinin ticari işletme türüne bağlı olarak 23 üncü maddede sayılanların, birinci fıkradaki kısıtlama hükümleri kapsamına girmeleri halinde o ortaklık veya şirkete de yetki belgesi numarası tahsis edilmez, yetki belge numarası olanların yenileme işlemi yapılmaz (md. 7).
Gizlilik ve sır saklama yükümlülüğü
Müdürlük başvurulara ait bilgi ve belgelerin gizliliğini sağlayacak tedbirleri alır.
Bakanlık ve Müdürlük personeli ile komisyon üyeleri, bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla öğrendiği ve elde ettiği her türlü bilgi ve belgeyi yalnızca bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla kullanabilir. Bu bilgi ve belgeler hiçbir şekilde ticari amaçla veya kendileri ya da başkalarının menfaatine kullanılamaz. İlgililerin sır saklama yükümlülükleri görevden ayrılmalarından sonra da devam eder.
Komisyon üyeleri, kendilerini ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıklarını ve eşlerini ilgilendiren kararlarla ilgili toplantı ve oylamaya katılamaz (md. 8).
İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu
Müdürlüklerde; yetki belge numarası verilmesi, belge grubunun belirlenmesi, yenilenmesi ve iptaline dair işlemler ile bu işlemlerle ilgili ilave bilgi, belge ve açıklama istenmesi yönünde kararlar alarak değerlendirmekle ve itiraz komisyonu kararlarını yerine getirmekle görevli yeterli sayıda İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu kurulur.
Müdürlük, birisi başkan olmak üzere, en az üç asıl ve tek sayıda kişiden oluşan bir veya daha fazla sayıdaki yetki belgesi komisyonunu, yedek üyeler de dâhil olmak üzere görevlendirir.
Belge komisyonu üyelerinin en az biri mimar veya mühendis unvanlı teknik personel, birisi de muhasebe veya malî işlerden sorumlu personel arasından seçilir.
Belge komisyonu üyeleri iki yıllığına görev yapar. Komisyon üyelerinin görev süresini tamamlaması esastır. Görevden alma nedeniyle veya süresi dolmadan herhangi bir sebeple boşalan komisyon üyeliklerine derhal yeniden görevlendirme yapılır.
Belge komisyonları eksiksiz toplanır, kararlar çoğunlukla alınır. Çekimser oy kullanılamaz. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak zorundadır.
Belge komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır (md. 9).
İtiraz komisyonu
Bakanlıkta, belge komisyonları tarafından alınan nihai kararlara ilişkin itirazları değerlendirmekle görevli bir itiraz komisyonu kurulur.
Başvurular üzerine, itiraz komisyonu tarafından gerekçeli olarak karar alınır. Kararlar başvuru sahibine bildirilir. Bildirimde başvurunun uygun bulunmama gerekçesiyle birlikte karara karşı başvuru yolu, süresi ve merci hakkında bilgi verilir.
Bakanlık, müteahhitlik hizmetlerinden sorumlu daire başkanının başkanlığında, idari, teknik veya hukuki uzmanlık sahibi en az üç asıl ve tek sayıda kişiden oluşan itiraz komisyonunu, yedek üyeler de dâhil olmak üzere görevlendirir.
İtiraz komisyonu eksiksiz olarak toplanır ve kararları çoğunlukla alır. Çekimser oy kullanılamaz. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak zorundadır.
İtiraz komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır (md. 10).
Yetki belgesi numarası için başvuru
Yetki belgesi numarası almak isteyen başvuru sahiplerinin, başvuru yapılan tarih itibarıyla en az bir ay süreyle geçerli olacak şekilde, aşağıda sayılan belgeleri kapalı zarf içerisinde Yapı Müteahhitliği Yetki Belgesi Numarası Başvuru Formu (Ek-1) ekinde Müdürlüğe sunmaları gerekir:
a) Gerçek kişi ise, kayıtlı olduğu ticaret ve/veya sanayi odasından başvuru yılı içinde alınmış kayıt belgesinin aslı veya Müdürlükçe ya da ilgili sicil memurluğunca tasdik edilmiş sureti ile noter tasdikli imza beyannamesi,
b) Tüzel kişi olması halinde, ilgisine göre tüzel kişiliğin ortakları, üyeleri veya kurucuları ile tüzel kişiliğin yönetimindeki görevlileri belirten son durumu gösterir Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi, bu bilgilerin tamamının bir Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde bulunmaması halinde, bu bilgilerin tümünü göstermek üzere Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin ilgili sayıları veya bu hususları gösteren belgeler ile tüzel kişiliğin noter tasdikli imza sirkülerini,
c) Ekonomik ve mali yeterliğin sağlandığına ilişkin (…) serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirce düzenlenen Ekonomik ve Mali Yeterlik Bildirim Formu (Ek-2),
ç) Mali durumunu göstermek üzere bankalardan temin edilecek standart formatta düzenlenen Banka Referans Mektubu (Ek-3),
d) Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin iş deneyimini gösteren belgeler ile ortalama yıllık usta iş gücü ve teknik personel yeterliğinin sağlandığına ilişkin serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirce düzenlenen Mesleki ve Teknik Yeterlik Bildirim Formu (Ek-4),
e) 7 nci maddede belirtilen hallerden herhangi birisi durumunda olunmadığına dair, standart formatta düzenlenen Sicil Durumu Beyannamesi (Ek-5).
G grubu yetki belgesi numarası almak isteyenlerden, ekonomik ve mali yeterliklerden yalnızca banka referans mektubu istenir. % 51 veya daha fazla hissesi beş yıldır mimar veya mühendis ortağa ait olan tüzel kişilerden ve mimar veya mühendis gerçek kişilerden banka referans mektubu da istenmez.
H grubu yetki belgesi numarası almak isteyenlerden ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterlik belgeleri istenmez.
Geçici grup yetki belgesi numarası almak isteyen yapı sahibi tacir olmayan gerçek kişiden yeterlik belgeleri ve meslek odasına kayıt belgesi istenmez. Ancak 5 inci maddenin üçüncü fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde sayılanlardan, birinci fıkranın (b) bendindeki belgeler ile mülkiyeti kanıtlayıcı belgeler ve başvuruyu imzalayanın başvuru yapmaya yetkili olduğuna dair belge istenir.
Geçici grup yetki belgesi numarası başvurularında 7 nci madde uygulanmaz.
Başvuruda sunulan belgelerin 28 inci maddede atıf yapılan mevzuatta yer alan belge sunum şekline ilişkin düzenlemelere uygun olması gerekir. Başvuruların dili Türkçe olup yabancı dilde düzenlenen belgelerin Türkçe tercüme asılları ile birlikte sunulması zorunludur.
Yapı müteahhitleri tarafından bulundukları yetki belgesi grubundan farklı bir gruba yapılan başvurular, yeni başvuru olarak değerlendirilir.
Ortak girişimler tarafından yapılan yetki belgesi numarası başvurularında; noter onaylı ortaklık sözleşmesi, başvuru formu ve ortaklığı oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin her biri tarafından imzalanmış Ortak Girişim Beyannamesi (Ek-6) ve ilgisine göre birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerindeki belgelerin ayrı ayrı verilmesi zorunludur. Ortaklık adına yeni bir yetki belgesi numarası alınmasında, birinci fıkranın diğer bentlerinde sayılan belgeler istenmez.
Yetki belge numarası almak için bir Müdürlüğe başvuranlar, başvurusu sonuçlandırılıncaya kadar bir başka Müdürlükten yeniden başvuru yapamaz. Başvurusu daha önce reddedilenlerin yeniden başvurması halinde, yapılacak değerlendirmelerde önceki kayıtları YAMBİS üzerinden kontrol edilerek karar verilir.
Müdürlük/Belge komisyonu başvuru evrakında çelişki ve/veya yanlışlık olduğu kanaatine varırsa, başvuru sahibinden, ilgili kurum ve kuruluşlara başvurması suretiyle evrakta yer alan bilgilerin doğruluğunun teyit ettirilmesini isteyebilir (md. 11).
Ekonomik ve mali yeterlik
Ekonomik ve mali yeterliğin sağlanması kapsamında bilanço, banka referans mektubu ve iş hacmini gösteren belgeler sunulur.
Başvurunun yapıldığı yıldan önceki yıla ait bilançoya göre;
a) Cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,50,
b) Öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,10,
c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,75’ten küçük,
olması gerekir. Bu kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır. Başvuru tarihi yılın ilk dört ayında olanlardan, bir önceki yıla ait belgelerini sunmayanlar, iki önceki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu belgelerde, yeterlik kriterini sağlayamayanlar ise iki önceki yılın belgeleri ile üç önceki ve dört önceki yılın belgelerini sunabilirler. Bu durumda, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
Banka referans mektubu ile; başvuranın bankalar nezdindeki kullanılmamış nakdi veya gayrinakdi kredisi ya da üzerinde kısıtlama bulunmayan mevduatının, başvurulan yetki belgesi grubunda sunulması gereken asgari iş deneyim tutarının % 5’inden az olmadığı tevsik edilir.
Sunulacak iş hacmini gösteren belgelere göre, başvuru yapılan yıldan önceki yıla ait; başvuru sahibinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya bu Yönetmelik kapsamındaki işlerle ilgili cirosunun başvurulan yetki belgesi grubunda sunulması gereken asgari iş deneyim tutarının F grubu için % 10’undan; daha üst gruplar için % 20’sinden az olmaması gerekir. Bu kriteri başvurunun yapıldığı yıldan önceki yıl için sağlayamayanlar, başvurunun yapıldığı yıldan önceki yıldan başlamak üzere birbirini takip eden son altı yıla kadarki belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır (md. 12).
Mesleki ve teknik yeterlik
Mesleki ve teknik yeterliğin sağlanması kapsamında iş deneyim belgeleri ve iş gücünü gösteren belgeler sunulur.
İş deneyim belgelerinin değerlendirilmesinde aşağıdaki hususlar esas alınır:
a) Gerçek ve tüzel kişilerin yapım işlerinde benzer iş grupları listesinin “(B) Üst yapı (Bina) işleri” başlığı altındaki I. Grup, II. Grup ve III. Grup kapsamında yaptığı işlerle ilgili olarak deneyimini gösteren; iş bitirme belgeleri, iş denetleme belgeleri ve iş yönetme belgeleri, iş deneyimi olarak kabul edilir.
b) İş deneyimini gösteren belgelerde yer alan ancak gruplamaya esas iş veya benzer iş kapsamında bulunmayan işlerin tutarları iş deneyiminde değerlendirmeye alınmaz.
c) Yapımla ilgili hizmet işlerinden elde edilen belgeler değerlendirmeye alınmaz.
ç) Şahıs şirketi ortaklarının (komandit şirketin komanditer ortağı hariç) şirketten ayrılmaları halinde, şirket adına düzenlenmiş olan iş bitirme belgesi ayrılan ortakların hisseleri oranında şahsi iş deneyimi olarak değerlendirilir. Bu belgelerin şirket adına kullanılmasında belge tutarı değerlendirilirken ayrılan ortakların hisselerine isabet eden tutar belge toplamından düşülür.
d) İş deneyimini gösteren belgeler, kullanıldığı yetki belge numarasının belge grubu geçerlik süresi sonuna kadar başka bir gerçek veya tüzel kişiye kullandırılamaz.
e) Tüzel kişi tarafından sunulan iş deneyimini gösteren belgenin, tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip ortağına ait olması halinde, belge grubu geçerlik süresince bu oranın muhafaza edilmesi zorunludur.
İş gücü belgelerinin değerlendirilmesinde aşağıdaki hususlar esas alınır:
a) Gerçek ve tüzel kişiler tarafından başvurudan bir önceki yıl içinde işveren veya alt işveren tarafından istihdam edilen ortalama yıllık usta iş gücü yeterliğinin sağlanması gerekir. Bu kriteri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların ortalaması üzerinden yeterlik kriterinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
b) Sunulan belgelere göre;
aa) Meslekî Yeterlilik Kurumu Meslekî Yeterlilik Belgesi sahipleri ve 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar usta iş gücü sınıfında değerlendirilir.
bb) Mimar ve mühendisler ile 29/4/1992 tarihli ve 3795 sayılı Bazı Lise, Okul ve Fakülte Mezunlarına Unvan Verilmesi Hakkında Kanunda sayılan tekniker, yüksek tekniker, teknik öğretmenler teknik personel iş gücü sınıfında değerlendirilir.
cc) 31/5/2016 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre yapılan işçilik bildirimleri esas alınır (md. 13).
Yetki belgesi grupları ve kullanımı
Yetki belgesi grupları, mesleki ve teknik yeterlikler ile ekonomik ve mali yeterlikler esas alınarak; A, B, C, D, E, F, G, H ve geçici olmak üzere gruplandırılır. Bu gruplandırmaya göre 12 nci ve 13 üncü maddelerde sayılanlarla birlikte, aşağıdaki yeterliklerin sağlanması gerekir:
a) A Grubu: İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin iki katını geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 50, teknik personel iş gücü en az 8 olanlar.
b) B Grubu: İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 7/5’ini geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 24, teknik personel iş gücü en az 6 olanlar.
c) C Grubu: İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerini geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 12, teknik personel iş gücü en az 3 olanlar.
ç) D Grubu: İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 2/3’ünü geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 9, teknik personel iş gücü en az 2 olanlar.
d) E Grubu: İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 1/3’ünü geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 6, teknik personel iş gücü en az 2 olanlar.
e) F Grubu: İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 1/10’unu geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 3, teknik personel iş gücü en az 1 olanlar.
f) G Grubu: İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 7/100’ünü geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 1, teknik personel iş gücü en az 1 olanlar.
g) H Grubu: İş deneyimi ve iş gücü koşulu aranmaz.
ğ) Geçici Grup: Ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterlikler ile iş deneyimi ve iş gücü koşulu aranmaz.
Aynı veya ardışık gruplardaki ortak girişim durumunda, ortak girişimin belge grubu, yüksek gruptaki pilot ortağın veya üstlendiği iş kısmı en fazla olmak kaydıyla koordinatör ortağın belge grubunun bir üstü olarak değerlendirilir.
Bu Yönetmelik kapsamında yetki belgesi grubu sahibi yapı müteahhitlerinden;
a) B, C, D ve E grubundakiler, yapı yaklaşık maliyeti, belge grubunun gerektirdiği asgari iş deneyim tutarını geçmeyen yapım işlerini,
b) G grubundakiler, yapı yaklaşık maliyeti, belge grubunun gerektirdiği asgari iş deneyim miktarının 3/2’sini geçmeyen; F grubundakiler ise 2 katını geçmeyen yapım işlerini,
c) H grubundakiler, yapı yaklaşık maliyeti, G belge grubunun gerektirdiği asgari iş deneyim miktarının 3/5’ini geçmeyen yapım işlerini,
üstlenebilirler.
ç) A grubu için bir kısıtlama uygulanmaz.
Üçüncü fıkra kapsamındaki hesaplamada tek bir sözleşmeye ve/veya yapı ruhsatına dayalı işler dikkate alınır. Birden fazla sözleşmeye veya yapı ruhsatına konu edilse dahi, aynı parselde yer alan veya toplu yapı niteliğinde olan yapılar tek iş olarak dikkate alınır, bunlardan yapı kullanma izin belgesi alanlar hesaba dâhil edilmez. Toplu yapı niteliğindeki yapılar için düzenlenen iş deneyim belgelerinin değerlendirilmesinde, başvuru sahibi adına olanlar toplanarak dikkate alınır.
Yapı yaklaşık maliyetine esas alınan birim maliyetlerin yılı içerisinde yayımlanmasına kadar geçen süre içerisinde, birim maliyetlere eşik değerde yapılan güncelleme oranı uygulanır.
Birim maliyet sınıflarında yer almayan yapılar ile yapı yaklaşık maliyeti birim maliyet kullanılarak belirlenmesi uygun olmayan onarım, güçlendirme ve benzeri işlerin maliyeti, yapının metraja dayalı maliyeti üzerinden belirlenir (md. 14).
Yeterlik değerlendirmesi
Başvurular, belge komisyonu tarafından bu Yönetmelikte istenen şartlara uygunluk açısından Yapı Müteahhitlikleri İl Yetki Belgesi Komisyonu Başvuru Dosyası İnceleme Formu (Ek-8)’na uygun şekilde incelenir. Komisyon başvuruyu belge numarası işlem süresi içerisinde Yapı Müteahhitleri İl Yetki Belge Komisyonu Karar Tutanağı (Ek-9)’na göre gerekçeli olarak karara bağlar. Kararda yetki belgesi numarası verilip verilmeyeceği ile belge grubu belirtilir. Karar, İl Müdürünün onayından sonra YAMBİS’e işlenir.
Başvurularda, bu Yönetmelikte belirtilen belgelerin sunuluş şekline ilişkin düzenlemelere uygun sunulmayan, geçerlik süresi dolan ve ilgili mevzuatına uygun düzenlenmeyen belgeler değerlendirmeye alınmaz.
Başvurular Müdürlükçe belge numarası işlem süresinde sonuçlandırılır. Bu süre azami on beş gündür (md. 15)ç
Yetki belgesi grubunun tespiti
Yetki belgesi grubunun tespitinde, ibraz edilen belgelerdeki tutarlar başvuru tarihine göre güncellenerek değerlendirilir.
Sunulan iş deneyimlerinin değerlendirilmesinde tek sözleşmeye ve/veya yapı ruhsatına dayalı olarak başvuru tarihinden geriye doğru son on beş yıl içerisinde alınmış iş deneyim belgelerinin en fazla miktarda olanın iki katı alınarak veya daha büyük sonuç vermek şartıyla, bitirilen işler içinde geriye doğru son beş yıl içinde bitirdiği işlerin bedelinin toplamı alınarak iş deneyim tutarı belirlenir. Toplama işleminde son on beş yıl içerisindeki en büyük işin iş deneyim miktarının üç katından fazlası dikkate alınmaz. Mezuniyet belgelerinin iş deneyimini tevsik için sunulması durumunda; mezuniyetten sonra geçen süreye göre 28 inci madde kapsamında hesaplanacak tutara herhangi bir artırım uygulanmaz.
Toplu yapı niteliğindeki yapıların iş deneyim belgelerindeki miktarlar toplanmak suretiyle tek iş deneyimi olarak değerlendirilir.
Aynı işin sözleşmesinin iş artışı sınırı içinde ikmal edilmemesi halinde, sözleşme konusu olan işin devamı olarak yaptırılan işler iş deneyiminde dikkate alınır.
6 ncı maddenin beşinci fıkrasına göre veya mevzuatı gereği sözleşme şartı aranmayan işlerden alınan yapı kullanma izin belgeleri, 28 inci maddedeki atıflar kapsamında kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işlerine ilişkin iş deneyim tutarının hesabı ile aynı usule göre değerlendirilir.
Mevzuatı gereği bedel içeren sözleşme şartı aranan işlerde, iş deneyim belgelerinde belirtilen tutar esas alınır.
28 inci madde kapsamında uygulanabilir olduğu durumlarda, iş deneyim belgelerinin Elektronik Kamu Alımları Platformunda kaydının olması zorunludur (md. 16).
Yetki belgesi numarasının verilmesi
Müdürlük tarafından yetki belgesi numarası başvurusunda bulunan kişiler için tek bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada numara başvuruları ile belge komisyonu kararları gibi yeterlik değerlendirmesine yönelik yapılan işlemlerle ilgili bütün bilgi, belge ve yazışmalar saklanır. Bu belgeler talep edilmediği müddetçe Bakanlığa gönderilmez.
Müdürlükçe kayda alınan başvuru belgeleri bir tutanakla belge komisyonuna teslim edilir. Başvuru dosyası komisyon tarafından bu Yönetmelikte belirtilen şartlara uygunluk yönünden kontrol edilir. Yapılan kontrol sonucunda eksiklik, çelişki veya hata olduğunun tespit edilmesi ya da ilave bilgi, belge ve açıklamaya ihtiyaç duyulması halinde başvurunun kayda alındığı tarihi izleyen beş iş günü içinde bu hususlar başvuru sahibine bildirilir. Başvuru sahibinin bildirimden sonra beş iş günü içerisinde başvurusundaki eksiklik, çelişki veya hataları gidermemesi halinde başvuru reddedilir.
Belge numarası işlem süresi başvurunun Müdürlüğe teslim edildiği tarihte başlar, eksiklik bulunması halinde ise eksikliklerin giderildiği tarihte başlar.
Bakanlıkça gerekli idari ve teknik altyapı oluşturulması halinde elektronik ortamda başvuru yapılabilir.
Yetki belgesi grup işlemleri, yetki belgesi numarası oluşturulmasına dair kayıtların tutulduğu yerdeki Müdürlükçe, yetki belge numarası iptali ve iptalin kaldırılması işlemleri ise ilgili İdarenin bulunduğu Müdürlükçe yerine getirilir.
Yetki belgesi numarası sahibi bir ticari işletmenin veya ticaret şirketinin Türkiye’deki merkezinin başka bir ticaret sicil bölgesine taşınması ve burada tescil edilmesi halinde, belge sahibi durumu yeni merkezin bulunduğu yerdeki Müdürlüğe bildirir. Müdürlüğün, yapılan değişiklik hakkında, eski merkezin bulunduğu yer Müdürlüğünü bilgilendirmesi üzerine, müteahhidin sicil dosyasının aslı, dosya içeriğindeki belgelerin tarih sırasına göre hazırlanmış dizi pusulası ile birlikte en geç on iş günü içinde güvenli bir şekilde bu Müdürlüğe gönderilir (md. 17).
Bildirim yükümlülüğü
Başvuru sahibi tarafından;
a) Başvuru talep formu ekinde sunulan bilgi ve belgelerin doğru ve güncel olduğunun,
b) Bu Yönetmelik uyarınca yetki belge grubu kapsamında sunulmuş olan belgelerden herhangi birisinin belgeyi düzenleyen tarafından geçersiz sayılması veya yetki belgesi geçerlik süresince 7 nci maddede sayılan durumlardan birinin vuku bulması halinde, durumun derhal Müdürlüğe bildirileceğinin,
Bildirim Yükümlülüğü Taahhütnamesi (Ek-7)’ne uygun olarak taahhüt edilmesi gerekir.
Bu maddede belirtilen zorunluluklara uyulmamasından kaynaklanan her türlü sorumluluk başvuru sahibine aittir.
Bildirim yükümlülüğü iş deneyim belgeleri hariç, belge grubu kapsamında olup geçerlik süresi dolan yeterlik belgeleri için uygulanmaz (md. 18).
Yetki belge gruplarının geçerlik süresi ve yenileme işlemi
Belge grubunun geçerlik süresi beş yılı geçmemek üzere iş deneyim belgelerinin geçerlik süresi kadardır.
Belge grubunun yenilenmesi sırasında, yetki belgesi grubunun oluşturulmasına esas güncelliğini yitiren tüm belgeler istenir. Ancak, yetki belgesi grubu kapsamındaki bilgilerden iş deneyim belgesi geçerlik süresi dolanlar, yenileme tarihini beklemeksizin bildirim yükümlülüğü kapsamında yeni iş deneyim belgesi ile Müdürlüğe başvurarak iş deneyim yeterliğinin güncellenmesini sağlarlar.
Ortak girişimlerin belge grubunun geçerlik süresi, ortakların her birinin;
a) Yetki belge numarası iptal edilmedikçe,
b) Belge grubu değişmedikçe,
devam eder.
Yetki belgesi geçerlik süresi dolduğu halde yenileme işlemi yaptırmayanlar ile belge grubu belirlenmesine ilişkin yeterlikleri kaybedenlerin mevcut belge grubu iptal edilerek H grubuna düşürülür.
Yetki belgesi numarası iptal edilen yapı müteahhidinin iptal süresince grup yenilemesi veya yeni grup belirlenmesi işlemleri yapılmaz (md. 19).
Yetki belgesi numarasının iptali
Yetki belgesi numarası;
a) Yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve Kanunun 32 nci maddesine göre verilen süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde beş yıl,
b) Yapım işinde ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalâtın can ve mal güvenliğini tehdit etmesi halinde on yıl,
c) Yapı ruhsatının düzenleniş tarihinden yapı kullanma izni belgesinin veriliş tarihine kadar; ilgili idarece, Kanunun 42 nci maddesine göre aynı veya farklı işler için üç defa idari para cezası verilmesi halinde, yapı müteahhidinin kaydı olumsuz kabul edilerek bir yıl,
ç) Yapı müteahhidinin yapım işlerinden doğan sigorta primi borçlarını ödememesi, vergi borcunun olması veya kanunlarla verilen diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde en az bir yıl,
ilgili idarenin teklifi ve İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu kararı üzerine iptal edilir.
Aşağıdaki hallerden birinin herhangi bir şekilde tespiti durumunda da İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu kararı üzerine yetki belge numarası iptal edilir.
a) Belge numarası başvurusunda yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge verilmesi,
b) Başvuru tarihinde belge grubu belirlenmesine ilişkin şartların bulunmadığının sonradan anlaşılması,
c) Yetki belgesi grubu için izin verilenden daha fazla iş üstlenilmesi,
ç) Yetki belgesi numarası sahibinin talep etmesi.
İkinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerine göre yetki belge numarası iptal edilenler, iptal kararından sonra bir yıl süreyle yeniden başvuru yapamazlar (md. 20).
İptale dair talep formunun düzenlenmesi
İdareler, 20 nci maddenin birinci fıkrası kapsamında yetki belge numarasının iptalini gerektiren fiillerin tespiti halinde, tespit tarihinden itibaren en geç beş iş günü içinde Müteahhitlik Yetki Belge Numarası İptaline Dair Talep Formu (Ek-11)’nu ve eklerini, Müdürlüğe elektronik ortamda ve/veya yazılı olarak göndermekle yükümlüdür.
İdarelerin birinci fıkraya göre iptale dair talep formunu düzenleyebilmeleri için;
a) Sosyal Güvenlik Kurumu ve/veya Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairesi müdürlüklerinden, yapıyla ilgili müteahhit adına kayıtlı iş yeri numarasını kapsar biçimde, sigorta prim borcu veya müteahhit adına vergi borcu olduğunun resmi yazıyla teyit edilmesi,
b) Müteahhidin hangi kanun kapsamındaki sorumluluğunu yerine getirmediğini ifade eden açık bir rapor ve bu raporu destekleyen tespitlerin bulunması,
c) Müteahhide yetki belge numarasının iptal edileceğine ilişkin kararın gerekçesi, karara karşı başvuru yolu, süresi ve merci hakkında bilgileri içerecek şekilde mevzuata uygun tebligat yapılmış olması,
ç) Kanunun 42 nci maddesine göre yapılacak işlemlerde ise idarece uygulanan idari para cezalarına ilişkin bildirimin yapılmış olması,
d) İmalâtın can ve mal güvenliğini tehdit ettiğinin değerlendirilmesi halinde durumun bir teknik rapor ile desteklenmiş olması,
gerekir.
İdarenin yetkili birim amiri tarafından onaylanmış iptale dair talep formunun ekine belge iptalinin niteliğine göre;
a) Yapı tatil tutanağı ile bu tutanağa ait var ise fotoğraf, kamera kaydı ve sair belgeler,
b) Yapı tatil tutanağının bir nüshasının muhtara bırakıldığına dair belge,
c) Kanunun 32 nci maddesi gereğince alınan kararın idaresince “aslının aynıdır” şeklinde onaylanmış sureti,
ç) Yapı müteahhidine, karara konu olan aykırılıklarla ilgili Kanunun 42 nci maddesine göre uygulanan idari para cezalarına ilişkin yapılan bildirime dair belgeler,
d) Müteahhit tarafından idarenin kararlarına karşı var ise yapılan itirazlar ve başvurular, bunlara ilişkin idarece yapılan işlemlere ait belgeler,
e) Verilen süre sonunda aykırılıkların giderilmediğine dair idare elemanlarınca yapı yerinde düzenlenen tespit tutanağı ve bu tutanağa ait varsa fotoğraf ve sair belgeler,
f) Sosyal Güvenlik Kurumu ve/veya Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairesi müdürlüklerinden temin edilen resmi yazı,
g) Konu ile ilgili olarak, var ise müteahhit ve ilgili kurum ve kuruluşlarla yapılan her türlü yazışmalar, mahkeme kararları ve benzeri bilgi ve belgeler,
eklenir.
Kanunun 28 inci maddesinin onuncu fıkrasında belirtildiği şekliyle yapının tamamlandığının tutanakla belgelenmesi ve yapının müteahhidi olmayan bağımsız bölüm sahibinin talebi üzerine, sigorta prim borcu veya adına vergi borcu bulunan müteahhidin hissesi veya maliki olduğu bağımsız bölümler hariç tutularak kısmi yapı kullanma izin belgesi düzenlenmesi halinde, iptale dair talep formu da bu madde kapsamında düzenlenir (md. 21).
İptal işlemleri
İdarelerden gelen iptale dair talep formu ve ekleri, belge komisyonunca incelenir. Eksiklik tespit edilmesi durumunda, Müdürlükçe ilgili idareden eksikliklerin tamamlanması istenir.
İdaresince Müdürlüğe bildirilen yetki belgesi numarası iptal ve iptalin kaldırılması teklifleri, eksiklerin tamamlanmasını veya bildirimi izleyen üç iş günü içinde belge komisyonunca karara bağlanır. Nihai kararın üç iş günü içerisinde İl Müdürünce onaylanmasından sonra, yetki belgesi numarası Müdürlükçe YAMBİS üzerinden iptal edilir. Bu kararlar standart formata göre hazırlanmış Yapı Müteahhitleri İl Yetki Belge Komisyonu Belge İptali İlan Formu (Ek-10)’na uygun olarak onayı takip eden üç iş günü içerisinde Bakanlığa ve ilgili idaresine gönderilir. Bakanlıkça on beş günlük periyotlar halinde toplu şekilde Resmî Gazete’de yayımlanması sağlanarak iptal ve iptalin kaldırılması kararları duyurulur.
Yapı müteahhitlerinin imar mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı haklarında verilen kesinleşmiş mahkeme kararları, ayrıca belge komisyonu kararı veya onay alınmaksızın Müdürlükçe re’sen işleme konulur ve yetki belgesi numarası mahkeme kararında hükmedilen kısıtlama süresi kadar iptal edilir (md. 22).
İptal sonrası işlemler
20 nci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi dâhilinde yetki belge numarası iptal edilen yapı müteahhidinin;
a) Şahıs şirketi olması halinde şirket ortaklarının tamamına; sermaye şirketi olması halinde sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklarına, şirketin tüm yönetim kurulu üyelerine,
b) Gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketine, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketine,
c) Ortak girişim olması halinde, ortakların tamamı için (a) ve (b) bentlerinde sayılanlardan durumlarına uygun kişilere,
iptal süresince, her ne şekilde müracaat edilirse edilsin, yeni yetki belge numarası verilmez.
20 nci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine göre yapılan yetki belge numarası iptalinde ayrıca şirket müdürlerine de iptal süresince yeni yetki belge numarası verilmez.
Bu madde kapsamında kalanların varsa mevcut yetki belge numaraları da aynı süre için iptal edilir (md. 23).
İptalin kaldırılması
Yetki belgesi numarası iptal edilen yapı müteahhidine, yasaklılık süresinin sona ermesi veya sorumluluklarını yerine getirmesi halinde, yetki belgesi numarasını kullanmasına izin verilir.
Sorumluluklarını yerine getiren müteahhit idaresinden iptalin kaldırılmasını talep edebilir. Talebin idaresince uygun görülerek Müdürlüğe iletilmesi halinde, İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu tarafından incelenerek iptalin kaldırılmasına ilişkin nihai karar verilir. Kararın İl Müdürünce onaylanmasından sonra iptal edilen numaranın tekrar kullanılmasına YAMBİS üzerinden izin verilir. Durum yazılı olarak veya elektronik ortamda müracaat sahibine bildirilir (md. 24).
İtirazların incelenmesi
20 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen yetki belge numarası iptal kararları hariç, belge komisyonu tarafından alınan nihai kararlara karşı itiraz, kararın bildirimini izleyen beş iş günü içerisinde itiraz komisyonuna yapılır.
Başvurular hakkında itiraz komisyonunca, belgelerde eksiklik bulunmaması halinde yedi iş günü içinde gerekçeli olarak karar alınır ve üst kademe yöneticisinin onayına sunulur. Yönetici, karar tarihini izleyen en geç üç iş günü içinde kararı onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iade eder. Nihai komisyon kararı üç iş günü içinde başvuru sahibine bildirilir. Bildirimde kararın gerekçesi, karara karşı başvuru yolu, süresi ve merci hakkında bilgi verilir.
Kararların bir örneği belge komisyonuna da bildirilir. Belge komisyonu karar doğrultusunda işlem tesis eder (md. 25).
GEÇİCİ MADDE: Geçici grup hariç olmak üzere, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce yetki belgesi numarası almış olanlar, herhangi bir yeterlik belgesi ibraz edilmediği takdirde H grubu olarak kabul edilir. Ancak bu durumda olanlar da bildirim yükümlülüğü kapsamında Ek-5 ve Ek-7 formlarını sunarlar.
Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle, bu Yönetmeliğin mesleki ve teknik deneyime ilişkin iş gücü yeterliği ile ekonomik ve mali yeterliklerden kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranı yeterliği aranmaz. Ancak başvuru tarihinden önceki son üç yıla kadar olan değerler beyan edilir (Geçici md. 1).
Bu Yönetmeliğin 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının yürürlüğe girmesinden önce;
a) Noter onaylı inşaat yapım sözleşmesi düzenlenmiş olup, yapı ruhsatı düzenlenmemiş yapılarda bir yıl süreyle,
b) Yapı ruhsatı alınmış olup, ruhsat süresi içerisinde yapılan tadilat ruhsatı başvurularında,
müteahhit yeterliği aranmaz.
