(Danıştay 6. Daire, 14.7.2006, 5694/3891)
ÖZET : 1992 yılında yapı ruhsatı alınan ve 1998 yılında yapı ruhsatı yenilemesi isteminde bulunulan ve ruhsat süresi içinde fiilen bitmediği tespit edilmeyen yapılar nedeniyle yapı kullanma izninin alınması için yapı ruhsatının yenilenmesine ilişkin işlemlerin 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanunu kapsamında olduğunu kabule olanak bulunmamaktadır.
KARAR : Dava, İzmir, Urla, ... Köyü... mevkii, ... pafta, ... parsel sayılı taşınmaz üzerindeki 34 adet konut inşaatına yapı kullanma izin belgelerinin düzenlenebilmesi amacıyla yapı ruhsatı verilmesi istemiyle yapılan 16.4.2003 günlü başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; dosyanın incelenmesinden dava konusu konut inşaatları için alınan 13.7.1992 günlü, 114 sayılı inşaat ruhsatının süresinin 13.7.1997 tarihinde sona erdiği, davacı tarafından anılan ruhsatın yenilenmesi istemiyle yapılan 4.6.1998 günlü başvurunun bu süreden çok sonra olduğu ve süresi içinde ruhsat yenilemesi başvurusu yapılmadığı gibi ruhsatın da yenilenmediği anlaşıldığından yapıların ruhsatsız duruma düştüğü, diğer taraftan 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun geçici 2. maddesinde bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3194 sayılı İmar Kanunu ile 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre alınan yapı ruhsatları korunmuş ise de bu durum Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte halen güncelliğini koruyan ruhsatlar için geçerli olduğundan uyuşmazlık konusu olayda olduğu gibi, ruhsatsız konuma düşen yapılar için anılan hükmün uygulanamayacağı gerekçesiyle dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmeyerek davanın reddine karar verilmiş, karar davacı vekilince temyiz edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 29. maddesinde "Yapıya başlama müddeti ruhsat tarihinden itibaren iki yıldır. Bu müddet zarfında yapıya başlanmadığı veya yapıya başlanıp da her ne sebeple olursa olsun, başlama müddetiyle birlikte beş yıl içinde bitirilmediği takdirde verilen ruhsat hükümsüz sayılır. Bu durumda yeniden ruhsat alınması mecburidir. Başlanmış inşaatlarda müktesep haklar saklıdır." hükmü yer almıştır.
3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinin 12. maddesinde, "Ruhsat süresi içinde tamamlanması mümkün olamayacağı için beşinci yıl içinde ruhsat yenilemek üzere ilgili idareye başvurarak ruhsat yenilemesi yapılan yapılar hakkında, ruhsat alma tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uygulanır. İnşaasına 2 yıl içinde başlanmayan veya ruhsat süresi içinde tamamlanmayan ve süresi içinde ruhsat yenilemesi yapılmayan yapılar, ruhsatsız yapı olarak değerlendirilir. Bu yapılar hakkında yeniden ruhsat alma tarihinde yürürlükte bulunan plan ve mevzuat hükümleri uygulanır." aynı Yönetmeliğin Geçici 2. maddesinde ise, "Ruhsat alınarak inşasına başlanan ancak 5 yıllık ruhsat süresi sonunda yapı kullanma izni düzenlenmeyerek İmar Kanununun 29. maddesi uyarınca ruhsatı hükümsüz hale gelen yapılar, ilgililerince yapılan başvurularla ve/veya idarece yerinde ve dosyasında yapılacak inceleme ve araştırmalarla bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde tesbit edilir.
Bu yapılar, ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik ve ruhsat eki projeler kapsamında incelenir ve mevzuata uygun olanlara ilk ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik hükümlerine göre yeniden yapı ruhsatı düzenlenir ve inşası tamamlanan yapılara yapı kullanma izni verilir.
Bu süre içerisinde tesbiti yapılmayan yapılara Yönetmeliğin 2.9.1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelikle değişik 12. Maddesi hükümleri uygulanır."kuralına yer verilmiştir.
13.7.2001 günlü, 24461 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak, yayım tarihinden itibaren otuz gün sonra yürürlüğe giren 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanunu ile de " ... can ve mal güvenliğini teminen, imar planına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları" nın düzenleneceği amaçlanmış olup anılan Kanunun Geçici 2. maddesinde bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3194 sayılı İmar Kanunu ile 595 sayılı Yapı Denetimi Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre alınan yapı ruhsatlarının geçerli olduğu hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı Kooperatife, İzmir, Urla İlçesi, ... köyü, ... mevkiinde ... pafta, ... parsel sayılı taşınmaz üzerinde 34 adet konut ve 1 adet sığınak yapılmak üzere 13.7.1992 gün ve 114 sayılı inşaat ruhsatı düzenlendiği, davacı tarafından temel üstü vizesinin verilmesi istemiyle verilen 11.1.1995 günlü dilekçeye, davalı idarece 27.1.1995 gün ve 1090 sayılı yazı ile verilen yanıtta ruhsat tarihinden itibaren 2 yıl içinde yapıya başlanmadığı veya yapıya başlanıp da her ne sebeple olursa olsun başlama müddetiyle birlikte 5 yılda bitirilmediği takdirde verilen ruhsatın hükümsüz sayılacağının bildirildiği, daha sonra davacı tarafından 4.6.1998 tarihli dilekçeyle idareye, ruhsat süresinin bittiğinden bahisle, inşaat ruhsatının yenilenmesi istemiyle başvuruda bulunulduğu, bu başvuruya 7.7.1998 gün ve 5899 sayılı yazıyla, başvurunun sürenin bitiminden sonra yapıldığı, inşaatların ruhsatsız duruma düştüğü mühürleme işleminden sonra istenilen belgelerin getirilmesi durumunda değerlendirme yapılacağı yolunda yanıt verildiği, bundan sonra 17 adet ikili blok ( 34 bağımsız birim ) şeklindeki yapıların bitmiş kullanılır durumda, ayrıca ( 5.95 x 2.40 ) m. ebadında saçtan mamul arıtma binasının ruhsatsız olarak yapıldığı ve bitmiş kullanılır durumda olduğunun 21.10.1998 tarihli yapı tatil tutanağıyla tespit edilerek anılan yapıların mühürlendiği, yine aynı tarihte, onanlı imar planında otopark olarak ayrılan alanda trafo binası yapıldığının da tespit edildiği ve aynı tarihli yapı tatil tutanağının düzenlendiği, davacı kooperatif tarafından daha sonra 16.4.2002 tarihli dilekçeyle yapı kullanma izin belgesinin alınabilmesi amacıyla inşaat ruhsatının yenilenmesi istemiyle tekrar başvuruda bulunulduğu, davalı idarenin 6.6.2002 gün ve 5794 sayılı yazısı içinde belirtilen belgelerle başvurulması durumunda başvurunun değerlendirmeye alınacağının belirtilmesi üzerine davacının, belirtilen belgelerle 24.6.2002 tarihinde davalı idareye başvuruda bulunduğu, başvuru üzerine davalı idarenin 31.10.2002 günlü, 11382 sayılı yazısıyla, Bakanlığın 20.5.2002 gün ve 6-7234 sayılı genelgesinden bahisle yapı ruhsatı alındıktan sonra 5 yıl içinde ruhsatı yenilenmeyen ve ruhsatsız konuma düşen yapılar için 4708 sayılı Yapı Denetim Kanunu hükümlerine göre ruhsat yenilenmesinin yapılması gerektiğinin belirtildiği, bu nedenle bu yasaya uygun olarak yazı ekindeki listede yer alan belgelerin istenildiği ve son olarak, davacı tarafından kendilerinin 4708 sayılı Yasa kapsamında olmadıkları, bu nedenle yapı kullanma izin belgesinin düzenlenebilmesi amacıyla yapı ruhsatının verilmesi istemiyle yapılan başvurunun yanıt verilmemesi suretiyle reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda, davacı kooperatifin 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanununun yürürlüğe girmesinden önce 13.7.1992 günlü, 114 sayılı yapı ruhsatı ve 4.6.1998 tarihli ruhsat yenileme başvurusu mevcut olup davalı idarece dava konusu yapıların ruhsat süresi içinde bitmediğine dair herhangi bir tespitin bulunmadığı, 21.10.1998 günlü yapı tatil tutanağında da 5 yıllık ruhsat süresinin dolduğu belirtilmekle birlikte inşaatların bitmiş, kullanılır durumda olduğunun tespit edildiği, uyuşmazlığın esasen yapı kullanma izninin alınması aşamasında inşaatı tamamlanmış yapılar için Yapı Denetim Kanunu hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağı hususundan kaynaklandığı görülmektedir.
Sonuç olarak, 1992 yılında yapı ruhsatı alınan ve 1998 yılında yapı ruhsatı yenilemesi isteminde bulunulan ve ruhsat süresi içinde fiilen bitmediği tespit edilmeyen yapılar nedeniyle yapı kullanma izninin alınması için yapı ruhsatının yenilenmesine ilişkin işlemlerin 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanunu kapsamında olduğunu kabule olanak bulunmadığından davalı idarece tesis edilen işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.
