KİTAP
İnşaat Hukuku Kitabı

MERKEZ-ŞUBE-TİCARİ İŞLETME

~ 08.05.2010 ~
MERKEZ – ŞUBE - TİCARİ İŞLETME
 
Merkez: Ticari işletmenin merkezi işletmenin düzenli ve sürekli bir idari yapılanma içinde ticari faaliyetlerini sürdürdüğü karar organlarının bulunduğu yerdir. Merkez kavramı ancak şube/şubelerin söz konusu olduğu durumlarda gündeme gelir.
 
Şube: Bir yerin şube sayılabilmesi için, (merkeze bağlı olma), (dış ilişkilerde bağımsızlık), (yer ve yönetim ayrılığı) ögelerinin gerçekleşmesi gerekir.
 
Merkeze bağlı olma: Şube, ticari işletmenin bir parçası olarak, merkeze bağlıdır. Dolayısıyla şube ile merkezin aynı gerçek veya tüzelkişiye ait olması gerekir. BU bağımlılık nedeniyle şubenin, merkezden ayrı bir işletme politikası olamaz; şubenin kâr ve zararı merkeze aittir; şube aracılığıyla elde edilen hakların, üstlenilen borçların sahibi de, şube değil işletmenin kendisidir.
 
Dış ilişkilerde bağımsızlık: Şube, merkeze bağlı olmakla birlikte, dış ilişkilerinde bağımsızdır. Dolaysıyla şubenin, merkezin yaptığı işler türünden işlemleri kısmen veya tamamen üçüncü kişilerle kendi başına yapma yetkisine sahip olması gerekir.
 
Yer ve yönetim ayrılığı: Şube, ticari işletmenin genişleyen faaliyetinin mahallinden daha kolay yürütülmesi amacıyla açıldığından, merkez ile şube arasında kural olarak yer ayrılığı vardır. Şube, merkezin bulunduğu kentten başka bir kentte açılabileceği gibi aynı kent içinde de kurulabilir. Hatta şube, merkezin bulunduğu bina içinde dahi olabilir.
 
Şube, kendi başına ticari işlem yapmaya yetkili olduğundan, merkezden ayrı bir yönetime sahip olması da gerekir. Bunun doğal sonucu da, şubenin, merkezden ayrı bir muhasebeye ve ticari defterlere sahip olmasıdır. Ancak bu durum, ticari defterlerin mutlaka şubede bulundurulmasını ve hesapların orada tutulmasını gerektirmez; şubeyle ilgili kayıtların defterlere merkez tarafından geçirilmesi de olanaklıdır.
 
Şubeler bulundukları yerdeki ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi gerekir.
 
Şubeler, kendi merkezlerinin ticaret unvanını, şube olduklarını belirterek kullanmak zorundadır.
 
Ticari işletme devredilmişse, bu devrin kapsamına, işletmenin bir parçası olan şube de girer[1].
Şubenin taahhüt ettiği edimler açısından şubenin bulunduğu yer ifa yeri olarak kabul edilir.
 
Şubenin yaptığı işlemlerden doğan davalarda, şubenin bulunduğu yerde dava açılabilir.
 
Şubeler kendi yaptıkları işler nedeniyle aktif ve pasif dava ehliyetine sahiptirler. Ancak, şubeler aleyhine bağımsız iflas davası açılamaz. Şubeler alacağın iflas yolu ile takip edilmesi için, merkezin dava edilmesi ve merkezin bulunduğu yerde iflas davası açmak gerekir[2].
 
 
 
TİCARİ İŞLETME
 
İşletme, bir girişimci tarafından ekonomik çıkar sağlamak amacıyla emek ve sermayenin bağımsız şekilde bir araya getirilmesidir. Bir girişimin “ticari işletme” sayılabilmesi için üç unsurun gerçekleşmesi gerekir: 1) İşletmenin gelir sağlamayı amaçlaması gerekir. 2) Faaliyet devamlılık arzetmelidir (faaliyetin devamlı olup olmadığı saptanırken, devam kastı ve amacıdır. Faaliyetin niteliği gereği zaman zaman kesintiye uğraması, devamlılık unsurunun bulunmadığı anlamına gelmez). 3) Faaliyet bağımsız biçimde yürütülmelidir (Bir ticari işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinen kişiler (acente) tarafından yürütülen faaliyet, bağımsız nitelik arzettiğinden, acentelik faaliyetiyle ilgili olarak açılan kurumlar ticari işletme sayılır). 4) Faaliyet esnaf faaliyeti sınırlarını aşmalıdır (devletin en azından vergi bakımından belirlediği yıllık gayrisafi gelirin altında kalmış ise esnaf faaliyeti, üstünde ise ticari faaliyet kabul edilebilir)[3].


[1] Arkan, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, BTHAE Yayını, 4. Baskı, sf. 34-38; Başbuğ, İrfan/Erdem, Ercüment, Ticari İşletme Hukuku, DEÜ Yayını, Ankara 1993, sf. 46-47.
[2] Başbuğ/Erdem, sf. 47-48.
 
[3] Arkan, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, BTHAE Yayını, 4. Baskı, sf. 18-23;
Hits: 50316

MAKALELER

2863 sayılı KANUN KAPSAMINDA YAPIM VE YIKIM İŞLERİ
İLKER HASAN DUMAN 2863 SAYILI Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu yapım ve yıkım işlerini şöyle düzenlemiştir: I-) Haber Verme Zorunluğu Taşınır ve ...
YARGICIN VE YARGININ HUKUKA VE ADALETE KATKISI
Av. İlker Hasan Duman   I.    Adalet Eliyle Yapılan Haksızlık Korkunç ve Derindir Hiçbir hukuk düzeni, tüm hukuk sorunlarını ...
TAŞKIN YAPI
  TAŞKIN YAPILAR   Genel Olarak   TMK. md. 725/II’deeki koşullar gerçekleştiğinde komşu araziye taşan ninşaatın, taşan kısmının mülkiyeti, ana ...
HEKİMİN ÖZEN BORCU
HEKİMİN ÖZEN BORCU   Davacı, burnundan rahat nefes alamadığı için muayene olduğu doktor olan davalının önerisi ile 9.11.1995 tarihinde davalı tarafından ameliyat ...
ÖZEL HASTANELERDE YAPILAN TIBBİ MÜDAHALELERDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUK
ÖZEL HASTANELERDE YAPILAN TIBBİ MÜDAHALELERDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUK I – ÖZEL HASTANE KAVRAMI 2219 sayılı Hususi Hastahaneler Kanunu[1] özel hastahaneleri ...
KAMULAŞTIRMASIZ ELATMA
KAMULAŞTIRMASIZ ELATMA   Davacı İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, tapuda davalı adına kayıtlı bulunan dava konusu 2 parsel sayılı taşınmaza 1968 ve 1980 ...
İHBAR VE YAKINMA HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI
İHBAR VE YAKINMA HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI   (HGK. 22.9.2004, 360/431)   Dava, haksız yakınma nedeniyle uğranılan zararın giderimine ilişkindir. Taraflar avukattır. ...
ÖNALIM HAKKI VE DAVASI
ÖNALIM HAKKI VE DAVASI       KAVRAMLAR: ·         Önalım hakkının kullanılmasının ...
TİCARİ İŞ
TİCARİ İŞ Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen konularla, bir ticarethane, fabrika veya ticari şekilde işletilen diğer bir müesseseyi ilgilendiren bütün muamele, ...
ORMAN KANUNU MD. 2 B UYGULAMASI
ORMAN KANUNU MD. 2/B UYGULAMASI         Madde 2 - (Değişik : 5/6/1986 - 3302/1 md.)     Orman sayılan yerlerden:     A) Öncelikle ...
MÜTEMMİM CÜZ
MÜTEMMİM CÜZ     I.                   TANIM: Bölgesel töreye göre bir ...
MURİS MUVAZAASI
MURİS MUVAZAASI       Bir kimsenin; mirasını miras hakkından yoksun etmek amacıyla, gerçekte bağışlamak istediği, tapu sicilinde kayıtlı taşınmaz malı ...
MERKEZ-ŞUBE-TİCARİ İŞLETME
MERKEZ – ŞUBE - TİCARİ İŞLETME   Merkez: Ticari işletmenin merkezi işletmenin düzenli ve sürekli bir idari yapılanma içinde ticari faaliyetlerini ...
MAHKEME KARARLARINDA GEREKÇE
.                MAHKEME KARARLARINDA ...
KAMULAŞTIRMADA MAL SAHİBİNİN GERİ ALMA HAKKI
KAMULAŞTIRMADA MAL SAHİBİNİN GERİ ALMA HAKKI (HGK. 14.11.2007, 810/849) ÖZET : Davacı, kamulaştırılan taşınmazın amacına uygun kullanılmadığını, idarece kiraya verilerek ...
İŞÇİNİN İŞE İADE İSTEMİNİN KAPSAM VE KOŞULLARI
ÇIKARILAN İŞÇİNİN İŞE İADESİ İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem ...
İHKAKI HAK SUÇU
İHKAKI HAK SUÇU               Madde 308- Bir kimse Hükümete müracaata muktedir olduğu ahvalde iddia eylediği bir ...
TİCARET KANUNUNDA HAKSIZ REKABET
TÜRK TİCARET KANUNU’NDA HAKSIZ REKABET[1]     I - TARİFİ:    Haksız rekabet, aldatıcı hareket veya hüsnüniyet kaidelerine aykırı sair ...
ALACAKLININ DİRENİMİ
ALACAKLININ DİRENİMİ Av. İlker H. Duman             I. Genel Olarak Yapma veya verme edimi gereği gibi kendisine önerilen ...
İNŞAAT İŞLERİNDE İLAVE İŞ
İLAVE İŞ Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin imzalanması aşamasında taraflar, sözleşmeye, ileride yapılabilecek kimi ilave işlere ilişkin olarak hüküm ...
Suçsuzluk Karinesi
SUÇSUZLUK KARİNESİ[1] Adem Çelik             Hakkında suç isnadı bulunan bir kimse, savunması için gerekli ...